هدیۀ نوروزی “اشاره”، پیام‌آوری از آب بود
آژانس ارتباط تصویر اشاره با هدیۀ نوروزی متفاوتی به استقبال بهار ۱۴۰۱ رفت. هدیۀ نوروزی ۱۴۰۱ اشاره، حامل پیامی مهم برای انسان امروزی بود. این هدیه که ماهیت مسئولیت اجتماعی داشت، با پاسداشت و زنده‌کردن آیینی کهن، مسئلۀ کم‌آبی و خشکسالی پیش روی زندگی امروزی را گوشزد می‌کرد.
نسیم دانا، مدیر خلاقیت پروژۀ هدیۀ نوروزی آژانس ارتباط تصویر اشاره، دراین‌باره گفت: «آژانس اشاره هر سال به مناسب شروع سال جدید، هدیه‌ای را با هدف پاسداشت همراهی دوستان و شرکای تجاری خود طراحی و آماده می‌کند. امسال نیز تلاش کردیم ایده‌ای خلاقانه را در طراحی هدیۀ نوروزی اشاره اجرایی کنیم. اما هدیۀ نوروزی ۱۴۰۱ اشاره با سال‌های گذشته تفاوت اساسی داشت و ما سعی کردیم امسال به‌سمت اجرای ایده‌ای در حوزۀ مسئولیت اجتماعی سوق پیدا کنیم. ایده‌ای فرهنگی که با رسالتی که اشاره در پیش گرفته، همسویی داشت. فرهنگ و آیینی که به دلیل رشد سریع تکنولوژی و چالش‌های مختلف دیگر به فراموشی سپرده شده است. بنابراین، احیای یک آیین فراموش‌شده می‌توانست ما را به‌سمت هدفی که داشتیم، حرکت دهد. ما به سراغ آیین فراموش‌شده‌ای رفتیم که ارتباطی با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های گریبانگیر انسان امروزی داشت. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که نه‌فقط ایران، بلکه کل دنیا با آن مواجه است، کم‌آبی است. مشکلی که همگان از آن آگاه اما از حل آن غافل شدیم. بر همین اساس، به سراغ یادآوری آیینی ارزشمند رفتیم که در گذشته به مناسبت ارج‌نهادن به اهمیت آب و در زمان کم‌آبی و یا کاهش باران برگزار می‌شد. برای ریشه‌یابی این آیین قدیمی، تحقیقات گسترده‌ای را اجرایی کردیم. ایرانیان به دلیل اینکه کشورشان در منطقه‌ای کم‌‌آب واقع شده، اقدامات سازنده‌ای برای ذخیره‌سازی آب و یا استفادۀ بهینه از آب اجرایی می‌کردند؛ اقداماتی مانند حفر قنات و… . اما در این میان، باورها و آیین‌هایی نیز در ایران با محوریت آب برگزار می‌شد. باران‌خواهی یکی از آیین‌هایی است که با هدف پاسداشت آب و باران در کشورمان برگزار می‌شده است. این آیین در هر منطقه از کشورمان متناسب با اقلیم و قومیت‌ها به شکلی متفاوت برگزار می‌شده است. در غرب ایران و مناطق کردنشین نیز چنین آیینی برگزار شده است. آیینی که عروسک بوکه بارانه (عروس باران به زبان کردی) نقش اصلی آن را ایفا می‌کرد. بوکه بارانه، تمثیلی از آناهیتا، الهۀ آب و باروری در ایران باستان است. داستان بوکه بارانه جالب است. در زمان‌های خشکسالی و کاهش بارش باران، اهالی مناطق کردنشین عروسکی با نام بوکه بارانه می‌ساختند. عروسکی که توسط مادربزرگ‌ها ساخته و از ساختاری چلیپا شکل تشکیل شده است. در ساخت این عروسک، از روی‌هم‌قرار‌دادن چوب درختان گلابی و بلوط که برای اهالی منطقه مهم و مقدس هستند، استفاده شده است. لباس عروسک برگرفته از نمای لباس زنان کرد بوده است و درنهایت، عروسک شمایلی از یک زن کرد بوده است. عروسک، پس از ساختن‌شدن به دست دختران منطقه داده می‌شد و آن‌ها خانه به خانه با آوازخوانی می‌گشتند. دختران در این آوازخوانی از خداوند درخواست نزول باران می‌کردند. مردم وقتی صدای آوازخوانی دختران را می‌شنیدند، به در خانه‌ها آمده و به دختران هدیه و شیرینی می‌دادند. در این حین، به دختران و عروسک آب پاشیده می‌شده است. دختران درنهایت به‌سمت رود و چشمه می‌رفتند و عروسک را در آب رها می‌کردند. درواقع، این عروسک سفیری بود برای درخواست باران و آب.
طی بررسی و تحقیقات متوجه شدیم که بسیاری از اهالی منطقه از آیین بوکه بارانه مطلع نیستند و آن را فراموش کرده‌اند. البته تعداد کمی از بزرگان روستاها خاطره دوری از آیین به یاد داشتند، اما از جزئیات آن مطلع نبودند. در رایزنی با میراث فرهنگی استان کردستان متوجه شدیم که سال گذشته آیین بوکه بارانه یک بار در منطقه پاوه اجرایی شده است. درنهایت، با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده، مستندی از روند کار تهیه و با انتشار آن، مخاطبان را در جریان آیین بوکه بارانه و اهمیت آب قرار دادیم. در این مستند، آیین بوکه بارانه با اهالی منطقه بازآفرینی شد.».
دانا در ادامه افزود: «هدف ما علاوه بر یادآوری آیین بوکه بارانه و جلب توجه مخاطبان به موضوع پراهمیت آب، حمایت از بخشی از اهالی منطقه نیز بود. به همین مناسبت، پس از جست‌وجوی فراوان متوجه شدیم که خانم میانسالی هنوز نحوۀ ساخت عروسک را به یاد دارد. به منطقه رفتیم و به ایشان سفارش ساخت عروسک را دادیم. خانم موردنظرمان پس از یک دورۀ آموزشی، به مابقی زنان ایل نیز ساخت عروسک را یاد داد. چنین کاری علاوه بر درآمدزایی برای زنان مناطق، باعث یادآوری آیین بوکه بارانه برای این مناطق کردنشین نیز شد. عروسک‌های ساخته‌شده، به همراه داستان که روی طوماری پارچه‌ای نقش بسته بود، در بسته‌بندی نفیس و پارچه‌ای برای شرکای تجاری و همراهان اشاره ارسال شد. در همین راستا، از طریق بارکد نقش‌بسته روی طومار، از مخاطبان درخواست کردیم که به همراه ما به تماشای مستند بنشینند.
برای اجرای ایدۀ نوروزی اشاره بسیاری با ما همسفر شدند. تمام افرادی که اطلاعاتی از موضوع داشتند، آن را با ما در میان گذاشتند و برای این کار از هیچ کوششی دریغ نکردند. در طی مسیر با افراد جالبی نیز آشنا شدیم. از این افراد و از اهالی منطقه نیز به‌خاطر مهمان‌نوازی صمیمانه‌شان سپاسگزاریم. بازخوردهای دریافتی از اجرای ایده خارج از انتظار ما بود. ویدئوی مستند به‌صورت خودجوش در فضای مجازی منتشر شد و گروه مخاطبان بسیاری از ایدۀ اشاره مطلع شدند.»
خبر از: اشاره